Elon Musk’ın “Amerika Partisi” hamlesi, ABD’nin iki partili sistemine yönelik uzun süredir devam eden tartışmaları yeniden alevlendirdi. Musk’ın finansal gücü, X platformundaki etkisi ve kamuoyu desteği, bu girişimin siyasi arenada nasıl bir etki yaratacağını merak konusu haline getiriyor.
Musk, X platformunda yaptığı paylaşımda, ABD’deki mevcut siyasi yapıyı sert bir dille eleştirerek yeni bir siyasi parti kurduğunu açıkladı. Musk, paylaşımında, “Ülkemizi israf ve yolsuzlukla iflas ettirmeye gelince, tek partili bir sistemde yaşıyoruz, demokraside değil” ifadelerine yer verdi. Aynı paylaşımda, halkın yeni bir siyasi parti talebine yanıt verdiğini belirten Musk, “2’ye 1 oranla yeni bir siyasi parti istiyorsunuz ve bunu size vereceğim!” diyerek “Amerika Partisi”nin kuruluşunu resmiyete kavuşturdu.
ABD’DE 2 PARTİLİ SİSTEM NASIL BAŞLADI?
ABD’nin iki partili sistemi, 18’inci yüzyıl sonlarında ortaya çıktı. Anayasa’nın kabulünden sonra, Federalistler güçlü bir merkezi hükümeti savunurken, Demokratik-Cumhuriyetçiler eyalet haklarına ve sınırlı federal güce vurgu yaptı. Bu iki grup, modern anlamda ilk siyasi partiler olarak kabul edilir.
1828’de Andrew Jackson liderliğinde Demokrat Parti resmi olarak kuruldu. Jackson, halkçı politikalarıyla geniş kitlelerin desteğini kazandı ve parti, işçi sınıfı ile çiftçilere hitap etti.
Kölelik karşıtı hareketlerin güçlenmesiyle, 1854’te Cumhuriyetçi Parti kuruldu. Abraham Lincoln’ün 1860’ta başkan seçilmesiyle parti, kuzey eyaletlerinde güç kazandı. Bu dönemde, Demokratlar güneyin köleci eyaletlerini temsil ederken, Cumhuriyetçiler kölelik karşıtlığını ve sanayileşmeyi savundu.
19’uncu yüzyılın ortalarından itibaren, Demokrat ve Cumhuriyetçi partiler, ABD siyasetini domine etmeye başladı. Seçim sistemi (çoğunlukçu “ilk geçen kazanır” modeli) ve eyalet bazlı seçim kuralları, üçüncü partilerin ulusal çapta başarı şansını azalttı.
SİSTEM ŞİMDİYE KADAR KIRILABİLDİ Mİ?
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki iki partili sistem, uzun süredir hem Demokrat hem de Cumhuriyetçi seçmenler tarafından eleştiriliyor. Ancak 20. yüzyılda üçüncü bir partinin ortaya çıkmasına yönelik çabalar sınırlı başarılar elde edebildi.
Milyarder Ross Perot, 1992 yılında bağımsız aday olarak başkanlığa aday olmuş ve oyların neredeyse beşte birini almıştı, ancak hiçbir eyalette zafer kazanamamış ve seçimi Bill Clinton kazanmıştı.
- CNN International’ın konuyla ilgili daha önce yaptığı bir araştırmaya göre kampanya finansmanı ve siyaset bilimi uzmanları, yeni bir parti kurmanın hem maddi hem de hukuki açıdan zor olduğunu ve seçmenler ile adayların bu tür oluşumlara katılma konusunda çekinceleri bulunduğunu belirtiyor.
Öte yandan Trump da, bir zamanlar en gözde danışmanı olan Musk’a yönelik kendi tehditlerini savurdu. Başkan, bu hafta başında yaptığı açıklamada, hükümetin Musk’ın şirketleriyle yaptığı devasa sözleşmeleri yeniden gözden geçirebileceğini söyledi ve milyarderin daha önce başında bulunduğu “Devlet Verimliliği Departmanı”nı kastederek, bunun bir canavara dönüştüğünü ve “geri dönüp Elon’ı yiyebileceğini” belirtti.
HALK DESTEĞİ NE DURUMDA?
Musk, daha önce Haziran 2025’te X platformunda düzenlediği anketlerde, ABD’lilerin yaklaşık yüzde 65-80’inin yeni bir siyasi partiye destek verdiğini söylemişti. Bu anketler, Musk’ın parti kurma fikrinin temelini oluştururken, özellikle 4 Temmuz Bağımsızlık Günü’nde yapılan bir ankette, katılımcıların yüzde 62’si “Amerikan Partisi” kurulmasını desteklediğini belirtmişti.
İKİ PARTİLİ SİSTEME ELEŞTİRİLER
ABD’de siyaset, 1828’de kurulan Demokrat Parti ve 1854’te kurulan Cumhuriyetçi Parti’nin domine ettiği iki partili bir sistem üzerine kurulu. Ancak son yıllarda, seçmenlerin yüzde 40’tan fazlasının kendini “bağımsız” olarak tanımlaması, bu sisteme olan güvenin azaldığını gösteriyor. Musk, bu durumu, “ABD’de ortadaki yüzde 80’i temsil edecek yeni bir siyasi partiye ihtiyaç var. İnsanların tam olarak yüzde 80’i aynı fikirde. Bu kaderdir” diyerek özetlemişti.
Siyasi analistler, iki partili sistemin seçmenlerin çeşitliliğini temsil etmekte yetersiz kaldığını ve üçüncü partilerin başarı şansının sistemin yapısı nedeniyle sınırlı olduğunu belirtiyor. X platformunda bir kullanıcı, “ABD’de sistem, üçüncü bir partinin başarılı olmasını imkânsız kılmak üzerine kurulu. ELON MUSK için bile!” yorumunu yaparak bu zorluğa dikkat çekti. Buna rağmen, Musk’ın finansal gücü ve kamuoyu etkisi, yeni partisinin etkili olabileceği yönünde umut yaratıyor.
TRUMP İLE YAŞANAN GERİLİM
Musk’ın parti kurma fikri, ABD Başkanı Donald Trump ile yaşadığı anlaşmazlıkların ardından hız kazandı. Özellikle Kongre’de kabul edilen ve Trump’ın “Bir Büyük Güzel Yasa Tasarısı” olarak adlandırdığı vergi indirimi düzenlemesi, Musk’ın sert eleştirilerine hedef oldu. Musk, bu tasarının federal harcamaları “akıl almaz” seviyede artıracağını ve bütçe açığını 2.5 trilyon dolar büyüteceğini savundu.
Trump ise Musk’ın eleştirilerine, “Elon ile çok iyi bir ilişkimiz vardı ancak artık bu ilişkinin iyi gidip gitmediğini bilmiyorum. Elon’dan dolayı büyük hayal kırıklığına uğradım, halbuki ona çok yardım ettim” diyerek yanıt verdi. Musk, bu sözlere karşılık, “Ben olmasaydım Trump seçimi kaybederdi” iddiasında bulunarak tartışmayı alevlendirdi.
AMERİKA PARTİSİ’NİN HEDEFLERİ
Musk, yeni partisinin Senato’da 2-3 koltuk ve Temsilciler Meclisi’nde 8-10 sandalye kazanarak yasama süreçlerinde belirleyici bir rol oynamayı hedeflediğini belirtti. Quantus Insights tarafından yapılan bir ankete göre, ABD’lilerin yüzde 40’ı Musk’ın kuracağı bir üçüncü partiyi destekleyeceğini ifade ederken, özellikle Cumhuriyetçi erkekler bu fikre en fazla ilgi gösteren grup oldu.
Musk, partisinin ne sağ ne de sol ideolojilere bağlı olacağını, bunun yerine “ılımlı ve bağımsız” seçmenleri temsil edeceğini savunuyor. Ancak partinin programı, politikaları ve seçimlerde aday çıkarıp çıkarmayacağı henüz netleşmedi.